Filmreview: Michael Clayton

Regisseur Tony Gilroy is geen nobele onbekende binnen de filmwereld. Zo schreef hij onder andere de scenarios van de drie Bourne films en The Devils Advocate. Met Michael Clayton levert Gilroy echter wel zijn regiedebuut af en hij doet dit met een film die de intriges en donkere sfeer van de Bourne films en de setting van het advocatenbureau van The Devils Advocate gemeenschappelijk heeft.
Waar deze films erin slagen de kijker van begin tot eind in spanning te houden, heb je bij Michael Clayton echter al gauw het gevoel dat het verhaal maar weinig verrassende plotwendingen kent. Bij deze film geldt: eens je doorhebt hoe de grote narratieve lijnen zijn uitgezet, wordt het vooral uitkijken naar het moment dat het ploteinde dat je in gedachten had, zich op het scherm zal ontrollen, wetende dat het einde van de film daarbij in zicht is.
Michael Clayton doet zichzelf daarbij eigenlijk de das om. De film gaat van start met een spectaculaire aanslag op het leven van het titelpersonage, waarna de kijker door middel van een flashback [die trouwens het grootste deel van de film in beslag neemt], te weten zal komen hoe het nu eigenlijk zover is kunnen komen.
In deze flashback komen we al gauw te weten dat Michaels leven eigenlijk een puinhoop is. Michael is een fixer bij een machtig advocatenbureau maar doet zijn job niet echt graag. Hij wil eruit, maar vermits hij een aanzienlijk bedrag aan schuldeisers verschuldigd is wegens een op de klippen gelopen horecazaak, heeft hij geen andere keus dan zijn huidige job te blijven uitvoeren. Het advocatenkantoor waar Michael voor werkt, vertegenwoordigt het bedrijf U-North in een lang aanslepende en gecompliceerde class action suit en tracht hen aldus te verdedigen tegen de aanklacht dat hun product kankerverwekkend zou zijn.
Wanneer één van de vennoten van het advocatenkantoor een mentale inzinking krijgt en de minnelijke schikking die men in deze zaak wil treffen hierdoor in gevaar komt, dient Michael in actie te komen. Wanneer zowel U-North als Michael lucht krijgen van een document dat deze advocaat in zijn bezit had en dat de gang van zaken in deze rechtszaak een compleet andere richting zou kunnen insturen, zullen beiden dan ook trachten dit document in hun bezit te krijgen, echter beiden om verschillende redenen.
Het is vanaf dit punt dat het begint te wringen met spanningsboog in deze film. In feite heeft men immers nu reeds alle kaarten op tafel gegooid. Men probeert de kijker met wat verwarrende zijverhalen en complexe subplot wel nog wat in verwarring te brengen, maar dit is tevergeefs. Dankzij de beginscene weten we immers op dat moment al dat er een aanslag op Michaels leven zal worden gepleegd, maar dat deze dit zal weten te overleven. Alles tesamen levert dit voor de gemiddelde kijker voldoende informatie om de narratieve eindjes reeds na tweederde van de film aan mekaar te knopen. Het scenario valt met andere woorden door de mand: te voorspelbaar en te onorigineel.
Dit is jammer, zeker als je ermee rekening houdt dat regisseur Tony Gilroy, voordat hij aan deze film begon, de kost verdiende met het neerpennen van filmscenarios. Er zijn echter lichtpunten: zo zijn de personages goed uitgewerkt en getuigen ze van een bepaalde complexiteit. Titelpersonage Michael Clayton is geen perfecte held: hij is een man met oneffenheden wiens zoektocht naar de waarheid eerder lijkt ingegeven door financieel bejag dan door ethische bekommerdheden. Michaels strijd is geen strijd van goed versus kwaad, wel een strijd voor zijn overleven.
Technisch is deze film trouwens volkomen in orde. Cameraman Robert Elswit stond de voorbije jaren in voor de cinematografie van films als Syriana en Good Night and Good Luck en de specifieke, duistere sfeer die deze films kenmerkten, is ook in Michael Clayton terug te vinden. De beelden trekken ook niet teveel de aandacht naar zichzelf, zoals in de Bourne-trilogie het geval is. Men heeft gekozen voor een weloverwogen in dienst van het verhaal functionerende camerastijl. De sfeer van de beelden doet bij momenten denken aan Collateral, de film van Michael Mann uit 2004, die grossierde in angstige en bedreigende nachtbeelden van de amerikaanse stadsjungle.
Ook de acteerprestaties mogen er zijn. George Clooneys performance wordt voor éénmaal eens niet gedomineerd door zijn beruchte grijns, Sidney Pollack speelt met overtuiging de grote baas van het advocatenkantoor, Tom Wilkinsons rol van het mentale spoor bijster zijnde advocaat lijkt hem op het lijf gemaakt.
Neen, eigenlijk heeft deze advocatenthriller behoorlijk wat troeven in handen. Het schetst bovendien een uitstekend sfeerbeeld van het ontnuchterde New York van de eerste jaren van deze nieuw eeuw. Het is daarom extra jammer dat het verhaal niet volledig meewilde.

van Tony Gilroy met George Clooney , Tom Wilkinson , Sidney Pollock & Tilda Swinton. Verenigde Staten. 1u59min. Michael Clayton is vanaf 24 oktober te zien in de zalen.